Central Park

Central Park
Peyzaj Sanat Tarihi Centralpark tarihi

1800 - 1858


Central Park'ın zengin tarihi 1800 lü yılların ortalarına dek uzanmaktadır. Gerçi, park içindeki heykeller ufak bir araştırma gezisine çıkıldığı taktirde, bugünün popüler kültürüyle nasıl bir araya geldiklerini bizzat kendileri anlatır gibidir. Central Park, Amerika Birleşik Devletleri'nde Peyzaj düzenleme yapılan ilk genel parktır. Parkın tasarımındaki destekçiler - en önemli olarak, zengin tüccarlar ve alan sahipleri - Londra ve Paris'e ait genel alanları çok beğenmiş ve New York'un da uluslar arası bir şöhret sağlama açısından böyle bir alana ihtiyacı olduğu düşünmüşler. Yapılması düşünülen genel park, cazip düzenleme ve donatılarla kendi şöhretini içinde barındırmalı, New York'un çalışan kesimi için de salonlara alternatif olarak sağlıklı bir alan sunmalıdır. Park alanının ve masrafların müzakeresinden 3 sene sonra, 1853 yılında, kanuni açıdan da New York kenti için Manhattan'ın merkezinde, devlet arazisinden 2800 dönümlük bir alan elde edilmiştir.

Bataklıklardan ve uçurumlardan oluşan düzensiz alan, kaya parçalarıyla noktalanmış, 5 inci ve 8 inci bulvarlar arasındaki alan ile hoşa gitmeyen bir özel gelişim gösteren 59. ve 106. Caddeleri kapsar. Her ne kadar, parkın tasarımında, kaba taslak 1600 fakir konutu yerinden etmek gerekse de (içinde İrlandalı domuz çiftçileri ve Alman bahçıvanların bulunduğu) bu insanlar alan içerisindeki şantiyede yaşıyorlardı. Sekizinci Bulvarda ve 82. Caddede, Seneca Köyü kentin en yoğun Afrikalı-Amerikalı kesiminin ikamet ettiği yerlerden birisi (3 kilisesi ve bir okulu ile) bulunmaktadır. 1863 yılında 110 uncu Caddenin sınırındaki yayılma park alanına 843 acre (*) daha kazandırmıştır.

Bu yeni çeşit genel tesisin politik kontrolünün kim tarafından kullanılacağı? sorusu 19. yüzyıla doğru bir muhteva noktasıydı. İlk Central Park Komisyonu'nun tayin edilmesi (1857 - 1870), Andrew Green'in liderliği altında, komisyon kentin ilk planlama acenteliğini kurdu ve parkın yönetimini de güzel bir şekilde yaptı. Daha sonra 1870 yılında, yeni kentin karakteri oluşmaya başladığında, parkın yönetimi lokal kontrole iade edildi, belediye reisi park komisyoncularını tayin etti.

1857 yılında, Central Park Komisyonu ülkenin ilk Peyzaj düzenleme yarışmasını yaptı ve Frederick Law Olmsted (aynı zamanda parkın müfettişidir), Calvert Vaux ve Andrew Jackson Downing tarafından sunulan Greensward Planı nı seçti. Tasarımcılar İngiliz romantik akımından etkilenerek pastoral bir Peyzaj oluşturmak istemişlerdir. Yerel eleştirilere cevaben, tasarımcılar planlarında mevcut dolaşım sistemini düzenlemişler, yaya yollarını, at patikalarını ve araba yollarını birbirlerinden ayırmışlardır. Jacob Wrey Mould tarafından asistanlığı yapılan Vaux, 40 tan fazla köprü tasarlayarak geçişleri değişik rotalarla derecelendirmiştir.

Kaynak: centralparknyc.org/thenandnow/cp-history
Çeviren: Ayşe Gül Aydın/ İ.Ü - Peyzaj Mimarı